In de avond kunnen er hele bijzondere foto’s worden gemaakt. Soms zien de meest bekende plekken er totaal anders uit als het daglicht is verdwenen. Toch is niet ieder beeld in het donker eenvoudig te realiseren, zeker niet als het om een locatie gaat waar heel weinig licht is. Maar het is een uitdaging en vaak is het eindresultaat ook de moeite waard. Probeer het eens, met de onderstaande handige tips.
Diafragma en sluitertijd
Foto’s maken in het donker, kan soms erg lastig zijn. Toch is foto’s maken in het donker zonder flits heel goed mogelijk, het vraagt alleen om wat extra maatregelen. Zomaar een foto maken in de automatische stand, levert geen goed resultaat op. Dat een camera moeite heeft met fotograferen in het donker, dat heeft een reden. Via de opening van de lens valt namelijk het licht op een sensor. Deze opening noemen ze het diafragma. Hoe groter de opening, hoe meer licht er op de sensor kan vallen. Het is logisch dat als het donker is, er minder licht op de sensor valt. Ook de sluitertijd, is bepalend voor het licht wat op de sensor valt. Als er een foto wordt gemaakt, dan opent en sluit de sluiter zich voor de sensor, dit is wat ze de sluitertijd noemen. De sluiter kan snel geopend en gesloten worden, maar ook langzamer.
De sensor heeft licht nodig
Het is vanzelfsprekend dat bij het fotograferen met weinig licht er een langere sluitertijd langer moet worden ingesteld. De sluiter blijft dan langer open staan en hierdoor kan de sensor meer licht opvangen. Het is ook verstandig om te kiezen voor een grote diafragmaopening. Ook hierdoor vangt de sensor meer licht. Dan is er nog een derde optie om de sensor meer licht te laten opnemen, dit doet men met het verhogen van de gevoeligheid van de sensor, de ISO-waarde. Hoe gevoeliger deze sensor staat, hoe lichter de foto wordt.
Kies voor de handmatige modus
Bij foto’s maken in het donker, moet de camera dus eerst van de automatische stand worden afgehaald en in de M-modus worden gezet. Deze M-modus staat voor een handmatige modus; de Manual Mode. In deze stand kan men zelf de sluitertijd en de diafragmaopening bepalen en ook zelf de ISO-waarde instellen. Bij de meeste camera’s is een kleiner F-getal een grotere lichtsterkte als er een diafragma gekozen moet worden. Voor de zekerheid is het handig om even de handleiding van de camera te checken. Bij het gebruik van sommige lenzen, kan alleen de maximale opening van F3.5 gekozen worden, tot F5.6 maximaal ingezoomd. In deze stand vangt de sensor niet echt veel licht, maar zoom in ieder geval helemaal uit tot F3.5 om in ieder geval het meeste licht te vangen in het donker.
De nadelen van een lange sluitertijd
Het is beter om bij het fotograferen in het donker een lichtsterke lens te gebruiken. Met een diafragma van F1.8 van een dergelijke lens, zien de foto’s er een stuk mooier uit. Ook met een langere sluitertijd worden de foto’s beter. Door bijvoorbeeld de sluitertijd in te stellen op minimaal 20 seconden, kan de sensor meer licht opnemen. Soms is dit zelfs meer licht dan dat men zelf met het blote oog waarneemt. Het is verstandig om eerst een beetje te experimenteren met de sluitertijd, hierdoor krijgt men een beetje een idee wat er aan licht kan worden opgenomen en of de foto scherp genoeg blijft. Een langere sluitertijd brengt namelijk ook wat bewegingsonscherpte met zich mee. Als er toch wordt gekozen voor een lange sluitertijd, dan is het niet verstandig om te fotograferen in het donker zonder statief. De camera in de hand houden, geeft toch altijd iets meer beweging en dat is precies wat ten nadele komt van de foto. Ook het onderwerp van de foto mag eigenlijk niet bewegen met een lange sluitertijd. Als men hiervoor kiest, kan dat eigenlijk alleen bij stilstaande onderwerpen. Fotograferen in het donker zonder statief zou bijvoorbeeld wel kunnen met een skyline als onderwerp of een standbeeld. Zodra er in het onderwerp dingen bewegen, is het beter om geen lange sluitertijd te gebruiken, of in ieder geval een statief.
Wees creatief als er geen statief is
Natuurlijk kan het voorkomen dat er echt geen statief in de buurt is. Er kan gezocht worden naar een alternatief, bijvoorbeeld een bankje of een kastje. De kans is klein dat deze precies staan op de plek vanwaar de foto moet worden genomen, dus als er geen ander alternatief is, is de camera vasthouden de enige oplossing. Probeer in de houding iedere beweging zoveel mogelijk tegen te gaan. Dit kan gerealiseerd worden door de camera zo dicht mogelijk tegen het gezicht aan te drukken en de armen zo dicht mogelijk bij elkaar te houden. Voordat er wordt afgedrukt, blaast men de adem uit. Mocht er wel een muur of lantaarnpaal zijn, zijn dit ook mogelijkheden om eigen bewegingen tegen te gaan of de camera er tegenaan te drukken. Daarnaast is het verstandig om meerdere foto’s achter elkaar te nemen. Wanneer er een serie foto’s wordt gemaakt, zijn de middelste foto’s meestal het scherpste.
De ISO-waarde verhogen
Stel, er moet een onderwerp in een donkere ruimte worden gefotografeerd en er wordt al gebruik gemaakt van een lichtsterk objectief en een korte sluitertijd? En de foto’s zijn nog steeds te donker? Verhoog dan de ISO-waarde. Met een hogere ISO-waarde komt er meer licht op de foto, maar ook meer ruis. De standaard ISO-waarde is meestal 100 en deze waarde kan men alsmaar verdubbelen. Er kan dus gekozen worden voor 100, 200, 400, 800 en alsmaar verder. Het hangt een beetje van de camera af, wanneer het punt komt dat er te veel ruis te zien is. Bij de ene camera is de ruisonderdrukking beter dan bij de andere. Bij te veel ruis, wordt de foto er niet mooier op. Om ruisreductie te bewerkstelligen, moet er toch weer voor een lagere ISO-waarde worden gekozen. Ook het dynamische bereik van de kleuren en details is minder als de ISO-waarde te hoog is voor de camera.
Wat is ruisreductie?
Mocht het toch nodig zijn om in een bepaalde ISO-waarde de foto’s te maken, dan kan er ook achteraf ruisreductie worden toegepast in bijvoorbeeld Photoshop. De foto’s moeten dan wel in raw-formaat gemaakt zijn. In dit soort programma’s kan storende ruis weggehaald worden, zonder kwaliteitsverlies. Ook bij een langere sluitertijd is de foto gevoelig voor ruis. Maar de meeste camera’s bieden hiervoor ruisreductie. Na het maken van de eerste foto wordt er automatische een tweede gemaakt en dan constateert de camera hoeveel ruis de sensor veroorzaakt. Deze ruis wordt gereduceerd, maar het duurt wel langer om een foto te maken.
Moet ik wel fotograferen in het donker zonder flits?
Fotograferen in het donker zonder flits lijkt misschien niet de juiste keuze, omdat er veel meer bij komt kijken. Met flits fotograferen lijkt meer voor de hand liggend. Maar als er in sommige gevallen gekozen wordt om een flits te gebruiken, komt dit vaak de sfeer op de foto niet ten goede. Hiermee creëert men een onnatuurlijk beeld en daar is men vaak niet naar op zoek. Flitsen is prima als er een persoon gefotografeerd moet worden, binnen of buiten, maar over het algemeen genomen is het geen goede optie voor het fotograferen in het donker. Meestal is de flits ook niet krachtig genoeg om bijvoorbeeld een hele straat te verlichten en als de straat al mooi licht heeft, maakt de flits dit licht zeker niet mooier. Het is beter om te kiezen voor foto’s maken in het donker zonder flits en de instellingen van de camera wat aan te passen.
Nog meer handige tips
Een andere handige tip is om te kijken waar de focus ligt op de te maken foto. Staat er bijvoorbeeld een gebouw wat uitgelicht is in het beeld, dan is het handig om hier de belichting op af te stellen. Richt hier eerst het actieve focuspunt op, druk de sluiterknop half in om daarna de eindcompositie te maken. De camera zal de instelling onthouden, zolang men de sluiterknop half ingedrukt houdt. Ook als men gebruikt maakt van andere diafragma of sluitertijd instellingen, ook dan is het mogelijk om de belichting te compenseren. Vooral als het een avondfoto is, mag de foto best iets donkerder zijn. Ieder details en iedere schaduw hoeft in een dergelijke situatie niet zichtbaar te zijn. Stel bijvoorbeeld de belichtingscompensatie in op -1 en win hiermee een extra stap sluitertijd.
Maak foto’s net na de zonsondergang
Een van de beste momenten om mooie foto’s te maken, is net na de zonsondergang. Ook al laat de zon zich niet meer zien, er is nog wel licht van de zon. Op het eerste gezicht ziet het er al behoorlijk donker uit, maar de camera is in staat om het nog aanwezige licht op te pakken bij een lange belichtingstijd. Hierdoor krijgt het punt waarop de focus ligt een diepblauwe achtergrond. Zodra de duisternis helemaal is ingevallen, is deze achtergrond zwart.
Het is alleen al mooi om te zien hoe de lucht, maar ook het licht verandert vanaf een uur voor de zonsondergang tot een uur na de zonsondergang. Ga eens zitten voor een gebouw en zet de camera op een statief, hierdoor zijn de verschillende momenten van fotograferen goed met elkaar te vergelijken. Wanneer ieder kwartier een foto gemaakt wordt, zal de serie een verbluffend resultaat laten zien. De lucht zal veranderen van blauw naar rood en daarna van donkerblauw naar zwart. Natuurlijk moet het wel onbewolkt zijn om een dergelijk mooi resultaat te krijgen.
Speel met de mogelijkheden
Al eerder gaven we aan dat het verstandig is om de camera stil te houden bij lange belichtingstijden. De statische objecten op de foto komen dan het beste uit. Bewegende objecten, zoals auto’s of lopende mensen geven een apart effect op de foto. Zeker de autoverlichting geeft fraaie lichtstrepen als er een belichtingstijd van enkele seconden wordt ingesteld. Mensen worden een soort van uitgerekte geesten omdat ze slechts tijdens een deel van de belichtingstijd zijn vastgelegd. Juist dit spelen met het licht, maakt dat men de camera beter leert kennen. Foto’s maken in het donker zonder flits vraagt gewoon om wat ervaring en die doet men op door verschillende situaties uit te proberen.
Recente reacties